Z innowacyjnością w Polsce nie jest najlepiej. Jak to zmienić?
Rozwój innowacyjności w Polsce to wyzwanie, które angażuje wiele instytucji i ekspertów. Jak holistyczne i systemowe wspieranie innowacji może przyczynić się do zmiany oblicza polskiej gospodarki? Jakie konkretne narzędzia i inicjatywy oferuje projekt Innovation Coach, aby przyspieszyć ten proces? Odpowiedzi na te pytania szukamy w rozmowie z Katarzyną Walczyk-Matuszyk, Kierownikiem Projektu Innovation Coach w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN.
Jaka jest Wasza rola we wspieraniu rozwoju innowacji i przedsiębiorczości?
Katarzyna Walczyk-Matuszyk: Innovation Coach to projekt systemowy realizowany przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej w partnerstwie z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki PAN w ramach działania 2.19 Innovation Coach, 2 Priorytetu „Środowisko sprzyjające innowacjom”, Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) 2021-2027.
Naszym celem jest wspieranie przedsiębiorstw w opracowywaniu innowacyjnych projektów, zwłaszcza tych, które potrzebują pomocy w rozpoczęciu tego procesu oraz w pozyskaniu środków na badania i rozwój (B+R+I). Dotychczas objęliśmy doradztwem już 1042 przedsiębiorstw. Do końca 2027 r. z usługi coachingu innowacji ma skorzystać 2200 polskich firm, bez względu na ich lokalizację czy wielkość (mikro, małe, średnie i duże). Ważne, aby planowana działalność wpisywała się w jedną z Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS) oraz by firma spełniała warunki otrzymania pomocy de minis.
Aby coaching innowacji został skutecznie zrealizowany, potrzeba wiedzy i doświadczenia, którymi dysponują coachowie innowacji. Firmy bardzo cenią sobie współpracę z naszymi ekspertami i ekspertkami. To wysokiej klasy specjaliści z ogromnym doświadczeniem zarówno naukowym, jak i biznesowym. W naszej bazie jest niemal 200 osób, które reprezentują różne specjalizacje. Wspieramy zatem innowacyjność łącząc naukę z biznesem.
Z jakich konkretnych instrumentów przedsiębiorcy i innowatorzy mogą obecnie skorzystać za Waszym pośrednictwem?
Kluczowym elementem oferty dla przedsiębiorstw jest usługa coachingu innowacji. Polega ona na indywidualnej współpracy w ramach konsultacji 1:1, między ekspertem branżowym/ekspertką branżową a firmą. Celem tej współpracy jest zaprojektowanie pierwszej innowacji, natomiast praktycznym efektem tego procesu są rekomendacje obejmujące m.in.: pomysł na innowację, plan jej wdrożenia, wymagane zasoby czy też możliwości dotyczące pozyskania dofinansowania np. w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Rekomendacje stanowią mapę drogą dla firmy pozwalającą jej odpowiednio zaplanować proces oraz oszacować wymagane zasoby.
Nasza oferta dla uczestników projektu obejmuje również serię 45 warsztatów, które mają pomóc w budowaniu kompetencji niezbędnych do skutecznej realizacji innowacyjnych przedsięwzięć oraz korzystania z funduszy europejskich. W ramach tej aktywności do 2027 r. przeszkolimy 1500 przedsiębiorców.
Dodatkowo, promujemy tematykę innowacji poprzez nasze kanały komunikacji, organizujemy wydarzenie regionalnych i ogólnopolskie, uczestniczymy w targach, konferencjach i eventach branżowych. Ostatnio zrealizowaliśmy również serię wideocastów „Inspiracje do innowacji”, w ramach której prezentujemy sylwetki coachów innowacji, inspirujące historie absolwentów i absolwentek Innovation Coach oraz opowiadamy o innowacjach, łącząc dwa światy: naukę i biznes.
Ale na tym systemowe wsparcie się nie kończy. Dzięki instrumentowi INNOSTART absolwenci i absolwentki Innovation Coach będą mogli skorzystać ze specjalistycznego doradztwa oraz wsparcia finansowego na realizację pierwszego projektu B+R. INNOSTART będzie realizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.
Co jest dziś Pani zdaniem kluczowe w rozwoju innowacji i przedsiębiorczości w Polsce?
Jeśli popatrzymy na jedno z kluczowych europejskich opracowań tj. European Innovation Scoreboard 2023[1], to z innowacyjnością w Polsce nie jest najlepiej. Wyniki zdeterminowane są m.in przez niewielką liczbę z sukcesem skomercjalizowanych rozwiązań naukowych czy szerzej niski poziom współpracy nauki z biznesem. Pojedynczych czynników determinujących ten wynik jest oczywiście znacznie więcej.
Dzisiaj w kontekście przedsiębiorstw należy zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii, takich jak: kompetencje, zasoby oraz sieć współpracy. Wiele firm, szczególnie mikro i małych przedsiębiorstw, nie posiada odpowiednio wyspecjalizowanej kadry do tego, aby rozwijać projekty innowacyjne i aplikować o środki europejskie na ich realizację. Zyski przeznaczane są w większości na działalność bieżącą, ewentualnie na pozyskiwanie nowych klientów. Tymczasem rozwój innowacyjnych projektów wymaga zarówno specjalistycznej wiedzy, jak i inwestycji, która może okazać się średnio- lub długoterminowa. Dlatego tak ważna staje się sieć współpracy oraz wzmacnianie kompetencji.
W Innovation Coach adresujemy te luki oferując celowane warsztaty dla przedsiębiorców i w konsekwencji pomagamy budować wymagane rynkowo kompetencje. To praktyczna wiedza z zakresu m.in.: strategii ochrony własności intelektualnej czy zarządzania projektami innowacyjnymi. Oswajamy także firmy z tematyką funduszy europejskich pokazując możliwości i zasady związane z aplikowaniem o środki na prace badawczo-rozwojowe i innowacje.
Co ciekawe, wiele przedsiębiorstw potwierdza także, że współpraca z ekspertem branżowym/ ekspertką branżową to pierwszy w ich życiu zawodowym kontakt ze środowiskiem naukowym. I okazuje się, że ta współpraca może przebiegać w sposób bardzo harmonijny i skuteczny, dając przy tym świetne rezultaty.
Na co powinni dziś zwracać uwagę przedsiębiorcy chcący rozwijać swoje innowacje?
Obecna perspektywa finansowa oferuje mnogość instrumentów wspierających innowacyjne projekty. Sam Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki to prawie 8 mld Euro w znakomitej większości dedykowane przedsiębiorstwom. Warto zatem odpowiednio przygotować się do tego, aby móc o te pieniądze aplikować i odnieść sukces.
Kluczowa jest oczywiście koncepcja proponowanej innowacji, ale także plan jej wdrożenia i kompetencje zespołu. Warto zatem konsultować się z ekspertami/ ekspertkami w zakresie najnowszych trendów w danych sektorach czy branżach, śledzić nowinki oraz przyglądać się rozwiązaniom proponowanym przez konkurencję. Najważniejszym elementem jest weryfikacja pomysłu, najlepiej przez eksperta lub ekspertkę branżową z wiedzą i doświadczeniem, co pozwali na jego dopracowanie, a później efektywniejsze wdrożenie.
Jakie znaczenie ma według Pani ma wspieranie rozwoju innowacji i przedsiębiorczości dla regionu i gospodarki?
Jak wynika z najnowszego raportu GUS za lata 2020-2022 jedynie ok. 35% polskich firm podejmuje działalność innowacyjną, a udział przychodów ze sprzedaży produktów nowych lub ulepszonych, wprowadzonych na rynek w latach 2020–2022, w przychodach ogółem to niespełna 5%.[2] Dzięki systemowym i ustandaryzowanym działaniom wspieramy rozwój umiejętności na rzecz inteligentnej specjalizacji, transformacji przemysłowej, przedsiębiorczości oraz zdolności przedsiębiorstw do dostosowania się do zmian. W szerszym kontekście makroekonomicznym powinno prowadzić to do zwiększenia poziomu innowacyjności polskich firm, a w konsekwencji do korzystania z funduszy europejskich na realizację nowych przedsięwzięć.
Dzięki współpracy z PIFE (Punktami Informacyjnymi Funduszy Europejskich) docieramy z naszą ofertą do wszystkich regionów, zwracając szczególną uwagę na te, w których poziom innowacyjnej działalności nie dorównuje średniej ogólnopolskiej. Podczas wydarzeń regionalnych zachęcamy firmy do skorzystania z usługi coachingu innowacji oraz wzmacniania swoich kompetencji biznesowych, co przekłada się na wsparcie lokalnych ekosystemów innowacji.
Jak ocenia Pani znaczenie inicjatyw takich jak Strefa Informacji Biznesowej i Sektor Innowacji?
Dostęp do informacji oraz odpowiednie doradztwo to elementy niezbędne do tego, aby rozpocząć działalność innowacyjną. Dzisiaj mamy do czynienia z mnogością instrumentów i źródeł finansowania, a dla firm czas to pieniądz. Dlatego tak ważne są miejsca takie jak Strefa Informacji Biznesowej, gdzie przedsiębiorstwa mogą kompleksowo poznać aktualne możliwości, jak również otrzymać odpowiednie wsparcie w wyborze optymalnego rozwiązania dedykowane dla ich biznesu.
[1] https://research-and-innovation.ec.europa.eu/statistics/performance-indicators/european-innovation-scoreboard_en
[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/nauka-i-technika-spoleczenstwo-informacyjne/nauka-i-technika/dzialalnosc-innowacyjna-przedsiebiorstw-w-polsce-w-latach-2020-2022,14,10.html
