Czy da się połączyć miłość do roślin, zaawansowaną naukę i walkę z kryzysem klimatycznym? Twórczyni projektu Nano Support udowadnia, że tak! Jej pionierskie badania nad wykorzystaniem nanocząstek chitozanu w uprawach roślin mają szansę zrewolucjonizować podejście do zrównoważonego rolnictwa. O początkach projektu, wyzwaniach i inspiracjach, które ją napędzają, opowiada Zuzanna Kassner laureatka prestiżowej nagrody Explory i zdobywczyni nagrody specjalnej WPT.

Skąd wziął się pomysł na Nano Support i jakie wyzwania napotkałaś na początku?
Zuzanna Kassner: Pomysł na Nano Support wziął się przede wszystkim z mojej ogromnej pasji do roślin. Po pierwszej klasie liceum wiedziałam, że chcę spróbować swoich sił w prowadzeniu własnych badań biologicznych, a szczególnie ekscytujący wydał mi się temat uodparniania organizmów na skrajne warunki środowiska. Na letnich warsztatach z nanotechnologii stwierdziłam, że nanocząstki mogą mieć szczególny wpływ na rośliny, a badania w tym temacie dopiero zaczynają się pojawiać.
Pierwszymi wyzwaniami w moim projekcie było zdecydowanie pozyskiwanie funduszy na potrzebne sprzęty. Udało mi się jednak zdobyć granty i stypendia na ten cel. Późniejszym wyzwaniem okazały się trudności techniczne przy uprawie roślin, które sprawiły, że cały eksperyment trzeba było wielokrotnie powtarzać. Dlatego na Nano Support składa się już kilkanaście miesięcy pracy, w tym cztery eksperymentalne cykle uprawy i ponad 5000 wyhodowanych roślin.

Dlaczego wybrałaś chitozan do swojego projektu? Co sprawia, że jest to dobry materiał?
Chitozan to wielocukier, który można pozyskać z recyklingu pancerzyków skorupiaków (np. krewetek), owadów czy z resztek grzybowych. Jest on zatem tani w produkcji i bezpieczny dla środowiska. Wybrałam go przede wszystkim dlatego, że jego nanocząstki, w przeciwieństwie do innych nanomateriałów (np. popularnych nanocząstek miedzi, cynku czy srebra), nie akumulują się w glebie.

Jakie masz plany na rozwój projektu Nano Support?
Aktualnie opracowuję już zebrane dane z całego roku pracy. W niedalekiej przyszłości chciałabym przeprowadzić badania nad dokładnym mechanizmem działania chitozanu na rośliny w skali komórkowej i molekularnej. Chcę wiedzieć, jakie dokładnie substancje są intensywniej wydzielane u roślin traktowanych nanochitozanem. Poza tym na pewno czekają mnie też badania w większej skali – chcę przenieść się z mojego domowego, amatorskiego laboratorium na poletko doświadczalne.

Jak Nano Support może pomóc w walce z kryzysem klimatycznym i niedoborem wody?
Nano Support nie zwalczy kryzysu klimatycznego jako takiego, aczkolwiek ma potencjał w łagodzeniu jego negatywnych skutków. Podlewanie roślin nanochitozanem może zredukować ilość wody potrzebnej im do wzrostu aż o połowę. W obliczu coraz dłuższych okresów suszy może to pomóc chronić uprawy i zapewnić większe bezpieczeństwo żywieniowe ludzi zamieszkujących obszary najbardziej dotknięte suszą. Poza tym Nano Support może stać się bezpieczniejszym zamiennikiem aktualnie intensywnie stosowanych nawozów sztucznych (np. azotowych), które są jedną z głównych przyczyn zanieczyszczenia wody i gleby.

Co zainspirowało Cię do zaangażowania się w ten projekt? Jakie masz motywacje do pracy w nauce?
Moim pierwszym impulsem do rozpoczęcia własnych badań było znalezienie się w środowisku programu stypendialnego ZDOLNI Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci. Podczas wyjazdów i warsztatów miałam możliwość rozmowy i wymiany doświadczeń zarówno z moimi rówieśnikami o podobnych pasjach, jak i z pracownikami naukowymi najlepszych instytucji zajmujących się biologią w Polsce.
Aktualnie moją największą inspiracją jest fakt, że moje badania mogą mieć realny, pozytywny wpływ na funkcjonowanie ekosystemów oraz życie ludzi. Motywują mnie także moi bliscy, którzy kibicują mi na każdym kroku.

Planujesz kontynuować naukę w dziedzinie technologii lub zrównoważonego rozwoju? Jakie masz plany na przyszłość?
Planuję podjąć studia w dziedzinie biologii molekularnej, komórkowej bądź botaniki, najprawdopodobniej na jednej z topowych uczelni w Stanach Zjednoczonych lub Wielkiej Brytanii. Na pewno będę tam kontynuować moją pracę badawczą – nad tym lub nowym projektem. Taka wizja stała się dla mnie możliwa dzięki uzyskaniu stypendium Rafał Brzoska Foundation oraz wygraniu nagrody dla stu najlepszych uczniów na świecie – Rise for the World.

Co dla Ciebie oznacza nagroda w Explory?
To dla mnie przede wszystkim ogromne wyróżnienie i potwierdzenie, że to, co robię, naprawdę ma sens i jest ważne. To ogromny zaszczyt wiedzieć, że mój projekt został jednym z najlepszych w Polsce. Nagroda Główna pozwoli np. na sfinansowanie wyjazdu na staż letni w Nowym Jorku, a nagroda specjalna WPT umożliwi mi rozwinięcie projektu zarówno w kontekście naukowym, jak i biznesowo-prawniczym.

Jakie przesłanie chciałabyś przekazać młodym ludziom, którzy chcą działać na rzecz ochrony środowiska?
Przede wszystkim – żeby nie bali się robić dużych rzeczy. Kryzys klimatyczny i bioróżnorodnoci jest najwikszym problemem z jakim aktualnie się mierzymy i bez wszystkich rąk na pokładzie nie uda nam się go zwalczyć. Nie ważne czym dokładnie się pasjonujecie- w rozwiązywaniu dużych problemów potrzeba dużej różnorodności. Bądźcie uparci i wytrwali w dążeniu do celu i nie bójcie się szuka wsparcia u  innnych- razem raźniej!